Heb ik stress, ben ik overspannen of heb ik een burn-out?
Uit onderzoek van het CBS en het TNO blijkt dat 1,6 miljoen werknemers in Nederland last hebben van burn-out klachten. Dit komt neer op 19% van de beroepsbevolking en 3,6% van de werknemers geeft aan dat ze de ‘beroepsziekte’ overspannenheid of burn-out hebben.
In deze blog gaan we dieper in op de oorzaken van stress, overspannenheid en een burn-out en benoemen we cruciale kantelpunten in het burn-outproces.
Wat is stress?
Stress is kortgezegd een teveel aan spanning in het lichaam. Hoewel stress vaak een negatieve associatie heeft, is dat niet volledig terecht. Ons lichaam heeft een stresssysteem. Dit hebben we nodig om goed te kunnen functioneren of soms om te kunnen overleven in geval van gevaar.
Een vorm van positieve stress is bijvoorbeeld de stress voor een belangrijke presentatie op het werk. De stress zorgt ervoor dat je gefocust bent. Na het leveren van de presentatie krijg je de tijd om weer te herstellen, waardoor de stress uit je lichaam verdwijnt. Of op tijd wegspringen voor een auto die te hard komt aanrijden.
We spreken van negatieve stress als er te weinig tijd is voor herstel na een stressvolle periode. De stress houdt aan, loopt zelfs op en leidt uiteindelijk tot klachten. De aanhoudende negatieve stress verandert de hormoonhuishouding in je lichaam. Oorzaken van negatieve stress kunnen onder andere zijn:
- Te hoge werkdruk
- Stressvolle periode thuis of op het werk
- Een sterfgeval
- Een scheiding of relatieproblemen
- Ziekte bij een dierbare
- Verhuizing of verbouwing
- Financiële zorgen
Vaak is stress het gevolg van een combinatie van meerdere oorzaken tegelijk.
Door de veranderingen in je hormoonhuishouding krijg je te maken met psychische klachten. Je gaat je meer zorgen maken, hebt last van een gejaagd gevoel en raakt overprikkeld. Hiernaast krijg je te maken met emotionele klachten, bijvoorbeeld het hebben van oncontroleerbare huilbuien en sneller boos worden in bepaalde situaties. Ook krijg je last van fysieke klachten, zoals hoofdpijn, nek- en schouderklachten, vermoeidheid, hartkloppingen of een hoge ademhaling. Tot slot verandert ook je gedrag en houding ten opzichte van anderen. Zo bescherm je jezelf door je meer terug te trekken en val je sneller uit tegen mensen. Iedereen reageert anders op stress en ook de klachten kunnen verschillen.
Wat betekent overspannen zijn?
Overspannen zijn betekent eigenlijk dat het je niet meer lukt om te ontspannen en dat je als gevolg daarvan allerlei klachten ontwikkelt en als gevolg van die klachten lukt het je niet meer om op het werk of sociaal te functioneren.
Je staat continu ‘aan’. Of beter gezegd het stresssysteem staat continu aan en het lukt niet meer om het uit te zetten en de ontspanningsmodus te vinden.
Een overspannenheid bouw je, in tegenstelling tot een burn-out op in een relatief kortere periode waarin je overvraagd wordt en de draaglast continu groter is dan de draagkracht. Dat gebrek aan evenwicht leidt ertoe dat de weegschaal doorslaat.
De meeste mensen ervaren dat een aantal dingen niet meer lukt maar vaak is er nog wel de energie om leuke dingen te doen en te bewegen. In tegenstelling tot een echte heftige burn-out.
Wat is een burn-out?
Een burn-out heeft heel veel overeenkomsten met overspanning maar bij de burn-out komt daar de alles overheersende vermoeidheid nog eens bij.
Een burn-out is in tegenstelling tot overspanning niet iets dat je in een korte periode opbouwt. Vaak worden de zaadjes voor een burn-out al vroeg in de jeugd gepland door bijvoorbeeld onveilige hechting, onverwerkt verlies, of onveiligheid. Het is dan eigenlijk nooit echt veilig geweest en het stresssysteem staat daardoor altijd aan. Er ontstaat een structurele roofbouw op het stresssysteem en het lijf en het hoofd. Dat kunnen we lang volhouden maar op een gegeven moment geeft het lijf het op. Mensen die uitvallen zijn niet zwak maar zijn juist te lang sterk geweest.
Herken je symptomen of wil je meer advies?
Als je de symptomen van stress en overspannenheid in een vroeg stadium herkent, dan kun je erger voorkomen. Heb je stressklachten, negeer ze dan niet en kom in actie. Ga naar de huisarts, bespreek het op het werk of neem contact op met Instatera.